2014-12-02 20:51
Το θέμα αυτής της έρευνας — δράσης είναι «η ανάπτυξη της αυτογνωσίας και της δημιουργικότητας των μαθητών» που παρέχει τη δυνατότητα της ανακάλυψης του εαυτού και διδάσκει να τον αποδεχόμαστε όπως είναι. Μια τέτοια διαδικασία μας ενθαρρύνει να θέτουμε στόχους και να τους υλοποιούμε με προσήλωση.
Άξονες διερεύνησης του εαυτού είναι η αυτογνωσία, η αυτοπραγμάτωση και η ψυχική υγεία. Η αυτογνωσία αναφέρεται στη διαδικασία αυτοπαρατήρησης, κατανόησης και μετασχηματισμού του εαυτού. Ως ένα «γνώθι σ' αυτόν», προϋποθέτει τη λειτουργία των πέντε διεργασιών της σκέψης (γνωστικές διεργασίες) , που κατά τον Guilford είναι:
α) η ικανότητα του ανθρώπου να κατανοεί, να ανακαλύπτει και να μαθαίνει (κατανόηση)
β) η ικανότητα να παράγει πολλαπλές λύσεις σε ένα πρόβλημα ( αποκλίνουσα σκέψη)
γ) η ικανότητα να επιλύει προβλήματα (συγκλίνουσα σκέψη)
δ) η ικανότητα του ανθρώπου να κωδικοποιεί τις πληροφορίες και να τις υπενθυμίζει (εγγραφή μνήμης και διατήρηση της)
ε) η ικανότητα να κρίνει κατά πόσον ή όχι οι πληροφορίες είναι ακριβείς, συνεπείς και έγκυρες ( αξιολόγηση).
Προϋπόθεση της δημιουργικότητας είναι οι συναισθηματικές διεργασίες. Η αυτογνωσία και η δημιουργικότητα βρίσκονται σε μια σχέση αλληλόδρασης. Η πρώτη αναπτύσσεται μέσω της δεύτερης και αντίστροφα.
Μέσω της αυτογνωσίας ο μαθητής προσπαθεί να έρθει σε επαφή με τα συναισθήματα του, να τα αναγνωρίσει και να τα διαχειρισθεί. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται ο ίδιος αιτιώδης παράγοντας της συμπεριφοράς του, απαραίτητη προϋπόθεση για τη διασφάλιση της ψυχικής του υγείας. Η σύνδεση της αυτογνωσίας με την ψυχική υγεία έχει ως αποτέλεσμα τη χρησιμοποίηση όρων, όπως αυτοεικόνα, αυτοεκτίμηση, ταυτότητα του Εγώ. Η πορεία λοιπόν της διερεύνησης του εαυτού φέρνει στο νου εικόνες, ταυτότητες, εκτιμήσεις…
Ένα εργαλείο για την ανάπτυξη της αυτογνωσίας αποτελεί η θεωρία των κινήτρων, η οποία αναπτύσσει δεξιότητες αυτοπαρατήρησης, όπως αυτό διαπιστώνεται μέσα από τις βιωματικές ασκήσεις που αφορούν τις πέντε διαστάσεις της αυτογνωσίας («ΣΚΕΨΥ», σελ.248). Κατά τη διάρκεια της δράσης οι μαθητές κατανοούσαν καλύτερα την εμπειρία, την επεξεργάζονταν μέσα στα πλαίσια της ομάδας ανακαλύπτοντας με αυτό τον τρόπο βαθύτερες ψυχικές δυνάμεις.
Τέλος η αυτοπραγμάτωση αποτελεί υπέρβαση του εαυτού, απαράμιλλη πρόκληση της ανθρώπινης υπόστασης, η οποία μόνον αν βιωθεί ολοκληρωμένα και ενεργά μπορεί να πραγματώσει το νόημα της ύπαρξης. Θα μπορούσε να συγκριθεί με τον μικρό σπόρο που ρίχνεται στον άνεμο. Το αν θα αναπτυχθεί εξαρτάται από το που θα πέσει και πως θα καλλιεργηθεί!
Η σημασία της έρευνας – δράσης είναι ότι έδωσε την ευκαιρία στους μαθητές να βιώσουν το ερευνώμενο θέμα της αυτογνωσίας και της δημιουργικότητας με τελικό στόχο την ψυχική υγεία. Προσέδωσε και κοινωνική διάσταση, αφού οι μαθητές μέσα στα πλαίσια των ομάδων τους αντάλλασσαν τις εμπειρίες τους και τις επεξεργάζονταν.
Οι εντυπώσεις των μαθητών , όπως καταγράφηκαν στο ημερολόγιο της τάξης ήταν θετικές. «Η συμμετοχή μας στην έρευνα-δράση συνέβαλε στο να δούμε την ζωή από μια άλλη καλύτερη και σαφώς ανώτερη οπτική γωνία. Μέσα από έναν πρωτότυπο τρόπο μαθήματος , όντας χωρισμένοι σε ομάδες, δουλεύοντας μεθοδικά και συστηματικά, γράφοντας σε μεγάλα χαρτόνια τα αποτελέσματα των ερευνών μας καταφέραμε να αγαπήσουμε το μάθημα της ψυχολογίας και να το παρακολουθούμε με ενδιαφέρον. Σαφώς και επηρεασθήκαμε από την έρευνα δράση. Αυτό πιστεύουμε ότι οφείλεται στον τρόπο που δουλέψαμε, αλλά και στο γεγονός, ότι δεν μείναμε μόνο σε θεωρητικό επίπεδο, αλλά εξιστορώντας ο καθένας προσωπικές εμπειρίες βγάλαμε χρήσιμα συμπεράσματα, ώστε σε ανάλογες περιπτώσεις να αντιμετωπίζουμε τα πράγματα αποτελεσματικότερα. Επίσης καταφέραμε να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας και να χειριζόμαστε σωστά τις σχέσεις μας με τους άλλους. Κλείνοντας θέλουμε να πούμε πως παρότι οι ώρες ήταν ελάχιστες μπροστά στις απαιτήσεις της έρευνας, έγινε μια πολύ αξιόλογη δουλειά».
