ΤΙΤΟΣ ΠΑΤΡΙΚΙΟΣ: Η ΤΟΛΜΗ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ ΝΑ ΦΘΆΝΕΙ ΜΕΧΡΙ ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΤΗΝ ΠΕΙ ΚΑΙ ΛΙΓΟ ΑΚΟΜΗ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΟ.

  Bιογραφία:  ΟΤίτος Πατρίκιος λειτουργεί με αντίληψη εικαστική: Εντυπωσιάζεται  με τα ποιητικά ρίγη μέσα απ' τις μακρόπνοες ποιητικές συνθέσεις του και θα κρατήσει το απόσταγμά τους. Δένεται με τα πράγματα στο περίγυρό του, τα οποία και θα χρησιμοποιήσει ως σηματοδότες του. Γεννήθηκε το 1928 στην Αθήνα. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης και στην Εcole Pratique de Hautes Etudes (Παρίσι 1959 -- 1964). Κατά την κατοχή εντάχθηκε στο ΕΑΜ  Νέων (1942 -- 1943) κι αργότερα στην ΕΠΟΝ (1943--1944). Το 1944  την τελευταία στιγμή  ματαιώθηκε η εκτέλεσή του από συνεργάτες των Γερμανών.Το 1951 - 52  υπηρέτησε στο Β' ειδικό Τάγμα Οπλιτών Μακρονήσου και το 1952 -- 1953 κρατήθηκε στο Στρατόπεδο του ΑΪ-- Στράτη. Έζησε πολλά χρόνια στη Δυτική Ευρώπη και κυρίως στο Παρίσι (1959-- 64, 1967 -- 1969, 1970 --75). Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού << ΕπιθεώρησηΤέχνης  >> (1954). Εργάστηκε ως δημοσιογράφος, μεταφραστής, δικηγόρος και κοινωνιολόγος, ερευνητής στο Παρίσι.

 Το έργο του: α) Ποίηση: <<Χωματόδρομος >>, Αθήνα (1959), << Μαθητεία >>, Αθήνα, (1963), << Προαιρετική στάση>>, Αθήνα, (1975), << Θάλασσα επαγγελίας >>, Αθήνα, (1977), << Αντιδικίες >>, Αθήνα (1981). Συγκεντρωτική έκδοση ποιητικών του συλλογών με τον τίτλο << Ποιήματα 1948 --1954 >>, όπου και ανέκδοτες  συλλογές. β) Οι κυριότερες μεταφράσεις του: Γκ. Λούκατς << Μελέτες για τον ευρωπαϊκό ρεαλισμό >>, Αθήνα (1957), Λ. Αραγκόν, << Μ' ανοικτά Χαρτιά >>, Αθήνα (1965).

                                               Το ποιητικό του έργο :

 Ο Τίτος Πατρίκιος ακολούθησε τη μοίρα των προηγούμενων ποιητών.  Υλικό της ποίησής του αποτελούν οι μνήμες της Κατοχής και οι εμπειρίες από τον εμφύλιο, οι εξορίες, οι φυλακίσεις και γενικότερα οι συνθήκες, μέσα στις οποίες έζησε κατά την μεταπολεμική περίοδο ως τη δικτατορία. Στην ελληνική ποίηση τα πρότυπά του μπορούν να επισημανθούν  στην ποίηση του Ρίτσου, του Καβάφη, του Καρυωτάκη και του Σεφέρη. Στην παγκόσμια ποίηση εντοπίζονται κυρίως στην ποίηση του Πάουντ,  Νερούντα,  Μπρεχτ.. Δυο είναι τα βασικά χαρακτηριστικα της ποιητικής του γραφής: η περιγραφική ανάλυση, όπου ο Πατρίκιος ή αναλύει περιγραφικά τις συναισθηματικές καταστάσεις ( οπότε η σύνθεση του ποιήματος καμιά φορά χαλαρώνει) ή τις συμπυκνώνει σε στίχους λιτούς και καίριους. Κύριο χαρακτηριστικό της ποίησής του είναι η πεζολογική απλότητα και η προσπάθεια  απόδοσης ρεαλιστικά της πραγματικότητας. Όπως ο Αναγνωστάκης,  συνδυάζει πάντοτε την πολιτική του στάση με μια έντονη ηθική συνείδηση.                                    Ο Τίτος Πατρίκιος προσπάθησε, όσο αυτό άντεξε μέσα του,  να συνδυάσει την πολιτική με την ποιητική πράξη. Με την ποίησή του ζούμε το προσωπικό με το ποιητικό του δράμα.. Από τη μια πλευρά ο αγωνιστικός παλμός που πολλές φορές οδηγεί στην αναίρεση της πραγματικότητας και την αποδοχή της αισιοδοξίας και της απόλυτης πίστης στο μέλλον. Η πικρή γεύση, απ' την άλλη μεριά μιας ζωής γεμάτη εξορίες, φυλακίσεις, απογοητεύσεις. Η πρώτη ροπή θα τον μπλοκάρει με συνθήματα, θα του υπαγορεύσει μια  ρηχή  ανθρωπιστική διάθεση, θα φορτώσει τα ποιήματα με στίχους που ή είναι παρμένοι από τα συνηθισμένα μοτίβα της εποχής (πχ ένα τσαμπί λυγμούς στην αγκαλιά --- αποφάγια  του ανέμου --- τα κουρέλια της αλήθειας ) ή δεν λειτουργούν ποιητικά: 

   Η φωνή μας είναι άγρια                                                                                                                   όπως άγρια είναι η απόφασή μας                                                                                                 να θέλουμε σοδειές για τα χωράφια μας,                                                                                       να θέλουμε τα φράγματα που δεν μπορεί,                                                                                     θα γίνουνε μια μέρα στα ποτάμια μας,                                                                                           ν' αγαπάμε τα αρχαία μάρμαρα,                                                                                                   ν' αγαπάμε την ειρήνη.  (Κραυγή κινδύνου, σελ. 151)   

 Οπωσδήποτε όμως θα φορτίσει τους στίχους του κι εκεί ακόμα που  φαίνεται πως κινούνται στην επιφάνεια. Ο Τίτος Πατρίκιος λειτουργεί σε πρώτο πλάνο, με αντίληψη εικαστική. Δένεται με τα πράγματα του περίγυρού του , χωρίς όμως αυτό να τον εμποδίζει να τα κρατάει σε κάποια , απόσταση, για να τα χρησιμοποιήσει σαν σηματοδότες του. Το σκοπό αυτό  θα τον υπηρετήσει με λιτά μέσα.  Δεν θα τον τραβήξει ο τελεσίδικος στίχος. Θα προσπαθήσει, όμως, μέσα από το φαινομενικά επιφανειακό, να αναδέψει τα ποιητικά ρίγη, όσο το ποίημα πλησιάζει στο τέλος του. Φυσικά, επηρεασμένος κι από αλλότρια παραδείγματα θα στραφεί και στις μακρόπνοες ποιητικές συνθέσεις, όπου όμως παρεισφρύει ο κίνδυνος του αναλυτικού λόγου και της λυρικής έξαρσης (των λυρικών εκτροπών). Η ζωή του που καθορίσθηκε κι απ' τις εμπειρίες της φυλακής και της εξορίας , θα του στραγγίσει  τη λυρική διάθεση και θα τον διδάξει πως ν' αντιδρά στα γεγονότα. Τα γεγονότα θα γίνουν η βάση, από την οποία θα κρατήσει το απόσταγμά τους. Τα αισθήματα όμως θα τα υποτάξει και δεν θα τα αφήσει να κινούνται ελεύθερα στους  ποιητικούς δρόμους.  

<< ΘΑΛΑΣΣΑ ΕΠΑΓΓΕΛΙΑΣ>> :  ΤΙΤΛΟΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ

ΤΙΤΛΟΣ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ:  << ΕΚΒΟΛΕΣ>>

 Σα μια πηγή που γυρεύει τη θάλασσα                                                                                                προσπάθησα να σε φτάσω                                                                                                                και χάθηκα στις εκβολές των ποταμών                                                                                                               Αθήνα, Μάρτης 1959                                                                    

 ΤΙΤΛΟΣ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ: ΨΥΧΡΟΣ ΑΝΕΜΟΣ  

Κι ο έρωτας για κάτι που δεν βρήκες ούτε διάλεξες 

δε σ' εγκατέλειψε ποτέ.

 Διάσχιζε τις  βουερές  μαχητικές ημέρες

βασάνιζε τις ένοπλες νύκτες

σημάδευε το δρόμο τον ατέλειωτo

που τον ακολουθούσες με το ένα πόδι στην επιθυμία 

και το άλλο στην παραίτηση.

Δεν  μπόρεσες να σχηματίσεις ούτε τ' όνομά του. 

 Και το φωνάζεις ακόμα προς τά μέσα    

σα μια ριπή ψυχρού ανέμου ως τά σωθικά  

                                                               Παρίσι, Νοέμβρης 1959      

      ΤΙΤΛΟΣ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ:  ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ  

Σε  γνώρισα  ναυαγός σε μιά μεγάλη πόλη

που οι άνθρωποι περνούν και χάνονται με μια βουή ωκεανού. 

Κι ήταν σα θαύμα το πως βγήκαν

 καινούργια λόγια απ' το στεγνό μου στόμα

Τ' απόθεσα χωρίς καμιάν εγγύηση,

 παράλογα  ένα μπουκάλι και τό 'ριξα στην άσφαλτο. 

Ήξερα πως δεν είχα τίποτα να περιμένω 

 μα δε βρισκόμουν πια στην πρώτη νιότη μου 

κι  η σύνεση γινόταν μια πολυτέλεια δυσβάστακτη. 

 Παρίσι, Νοέμβρης, 1962 

                                                                                                     ΓΗ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΑ: TITOΣ ΠΑΤΡΙΚΙΟΣ

Μητέρα το ταξίδι είναι μεγάλο.

Μα η γη κι' η θάλασσα δε μας χωρίζουν

δεν μπορούν να μας χωρίσουν. 

Η γη είναι καλή με τους χειμώνες της, τα δάση, 

τις μεγάλες πολιτείες, τα χωράφια, τα εργοστάσια...     

Η θάλασσα είναι  καλή

με τα υπερωκεάνεια, 

τα κοπάδια τα χέλια που ψάχνουν τις πόρτες των ποταμιών, 

με τις βαρκούλες στα μικρά λιμάνια, τις φουρτούνες,

τα πουλιά που χτενίζουν τ' άγρια μαλλιά της ...  

Δες τά παιδιά καθώς τις ζωγραφίζουν

μ' ένα χοντρό καταγάλαζο κραγιόνι.

Η γή κι η θάλασσα μητέρα

ενώνουν τους ανθρώπους.

Ο ΤΙΤΟΣ ΠΑΤΡΙΚΙΟΣ  με τον λιτό ποιητικό του λόγο συνθέτει ένα πανόραμα της τέχνης, της καθημερινότητας των ανθρώπων και των πραγμάτων.. Έναν κόσμο πολυεπίπεδο και ταυτόχρονα οικείο, όπως τον έζησε ο ιδιος , όπως μπορεί να τον ζει ο καθένας. Και που σέ τούτες τις αφηγήσεις του τον μεταδίδει με συναρπαστική ζωντάνια.    

ΤΙΤΟΣ ΠΑΤΡΙΚΙΟΣ:  ΠΟΙΗΜΑ  ΧΥ ΑΠΌ ΤΗΝ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ << ΜΕΓΑΛΟ ΓΡΑΜΜΑ >> (1952)

 Από  κανέναν τίποτα να διώξουμε  

 δεν μπορούμε.

Περνάν οι άνθρωποι  και μας αφήνουν  

την πρωϊνή καλημέρα τους 

όλοι οι άνθρωποι  ---  

τη  ζέστα του κορμιού τους  

τη σιγουριά για τη δική μας ανθρωπιά. 

Δε διώχνονται αυτά   

δε μπορείς να διώξεις  

το αργό μέρος της συμφωνίας εκείνης      

δεν μπορείς να βγάλεις απ' το σπίτι  

τ' ανεμιστά γένια του Χουϊτμαν     

τις ηλεκτρισμένες χειρονομίες  του Μαγιακοφσκι   

δεν μπορείς ν' αφήσεις έξω απ' το σερπετζέ   

το Μακρυγιάννη  και το Λαγουμιτζή.     

και πάντα θα φουσκώνει μέσα σου   

το μίσος για τον πόλεμο   

η αγάπη για τα μεγάλα φράγματα     

των ποταμών.. 

Ίσως το περίγραμμα  των χειλιών σου     

να τρεμουλιάζει λίγο    

ίσως να σκούρηναν τα μάτι σου.   

όμως μέσα μου ανεμίζει  

ένα κύμα τα μαλλιά σου ...

ανεμίζει η ξαφνική μετεώρηση  

ανάμεσα σ' ένα χεροσφίξιμο   

και σ' ένα<<καληνύκτα >>,  

Η λεπτή δόνηση του αέρα  από μια λέξη σου. 

Η σιωπηλή αφήγηση των μεγάλων σου μυστικών  

όταν εγώ  διψούσα την ομιλία σου.

 Το ποίημα ΧΥ ανήκει στη συλλογή << Μεγάλο γράμμα >> (1952)..Τα ποιήματα της συλλογής αυτής                   φορτίζονται από τη διάθεση  ερωτικής εξομολόγησης και συνδυάζουν  την τρυφερότητα και αισθηματολογία με μια πολιτική και ηθική  στάση  απέναντι στα γεγονότα. Το ποίημα διαρθρώνεται σε δύο ενότητες: α) (στ. 1--19, και 20--32).  β) Βασική    ιδέα  του ποιητή είναι ότι ο καθένας μας επηρεάζεται από τον άλλον. (στ. 1- 2). Η ιδέα αυτή  που δίνεται συνοπτικά στους  δύο πρώτους στίχους  αναπτύσσεται στους στίχους 3-- 7: και εντοπίζεται στις σχέσεις μας    με τους ανθρώπους, όπου  η ανθρωπιά μας επηρεάζεται από την ανθρωπιά των συνανθρώπων μας. Ενώ στους  στίχους. 8 -- 19  αναφέρεται στις σχέσεις μας με τη μουσική, την ποίηση και δυο μορφές του 21, το Μακρυγιάννη και το Λαγουμιτζή.. Συνέπεια όλων αυτών που διαμορφώνουν την ανθρωπιά σου (άνθρωποι) κι επηρεάζουν την πνευματική σου καλλιέργεια ( μουσική, ποίηση) ή τη  ζωή σου (Μακρυγιάννης, Λαγουμιτζής) είναι να μισείς πάντα τον πόλεμο και ν' αγαπάς τα ειρηνικά έργα (τα μεγάλα φράγματα των ποταμών...)   

 γ) Με τη δεύτερη θεματική ενότητα η ατμόσφαιρα αλλάζει. Ως εδώ ο ποιητής έγραφε με έντονη την πολιτική και την ηθική του συνείδηση, ήθελε  να εκφράσει  την αγάπη του στον άνθρωπο, να τονίσει την εξάρτηση του κάθε ανθρώπου απ' τον άλλο, την επίδραση που ασκεί επάνω του η τέχνη ή οι άνθρωποι, που μπορεί να θεωρηθούν υποδείγματα ακεραιότητας και αγωνιστικότητας  (Μακρυγιάννης ή Λαγουμιτζής ).Η δεύτερη ενότητα, αντίθετα,  διαφοροποιείται και μας οδηγεί σε χώρους πιο ιδιωτικούς, εκφράζοντας τη μεταιώρηση εικόνων και συναισθηματικών καταστάσεων που έχουν σχέση με τη ζωή του ποιητή. Κύριο χαρακτηριστικό αυτών των εικόνων είναι ότι προσπαθούν να συλλάβουν τις πιο λεπτές αποχρώσεις και να εκφράσουν, με τους  μηχανισμούς της φαντασίας και της αναπόλησης, την ερωτική ευτυχία, που τη ζει ο ποιητής και τις αναπολούμενες εικόνες της αγαπημένης  (στίχος 20-32) που βλέπει πως υπήρχε στις πιο καθημερινές σκηνές της ζωής του.  

 Λεξιλόγιο:   1)  Χουϊτμαν:πρόκειται για τον Αμερικανό ποιητή (1819 -- 1892)  Ουόλτ  χουίτμαν:  και  2) Μαγιακόβσκι Βλαδίμηρος (1894--1930) Ρώσος ποιητης.. Οι αντίστοιχοι στίχοι δίνουν κάτι απ' την ποίησή τους: Ο Ουίτμαν είχε κάτι το μεγαλόστομο.. Ο δε Μαγιακόβσκι με το ανανεωμένο λεξιλόγιό του που πολλές φορές  περιελάμβανε και λέξεις ασυνήθιστα ρεαλιστικές, έφερε ένα καινούριο ρίγος στην ποίηση.   

Σταματάω και πάλι σε μια σκέψη του Μονταίνιου και μεταφράζω όσο καλύτερα μπορώ αυτά τα παλιά μου   κείμενα λέγοντας την αλήθεια όχι όσο θα ήθελα, αλλά μέχρι εκεί που μπορώ να την πω και γυρνώντας το τολμώ λίγο περισσότερο, διότι φαίνεται πως η συνήθεια παραχωρεί περισσότερη ελευθερία να πολυλογείς και να μιλάς συνέχεια για τον εαυτό σου.